Skip to main content

Başarısız Bel Cerrahisi Sendromu

Başarısız bel cerrahisi sendromu (Failed Back Surgery Syndrome) terimi bel fıtığı nedeniyle cerrahi müdahale yapılan, ancak ameliyattan sonra yakınmalarında düzelme olmayan veya yeni ağrılar ortaya çıkan hastaları tanımlamak için kullanılır. Dünya çapında her yıl yüz binlerce hastanın başarısız bel cerrahisi sendromu ile karşı karşıya kaldığı belirtilmektedir. Başarısız bel cerrahi sendromu olarak adlandırılan bu tablo, sebepleri ve tedavisi çok çeşitli olan birçok durumu kapsar.

Bu durumda olan bir hastanın değerlendirilmesinde en önemle nokta; hastanın bel fıtığı ameliyatı öncesi belirtilerinin neler olduğu ve ameliyattan sonraki durumudur. Ameliyat öncesinde yapılan görüntüleme yöntemleri dikkatle değerlendirilmelidir. Ameliyattan sonra hastanın şikâyetlerinde düzelme olup olmadığı sorgulanmalıdır. Düzelme olduysa ne kadar süre ile olduğu, ağrının karakterinde değişiklik olup olmadığı belirlenmelidir. Hastanın öyküsü, muayene bulguları, ameliyat öncesi ve sonrası tetkikleri dikkatlice değerlendirilip ağrıya neden olan durum belirlenmelidir.

Başarısız bel cerrahisi sendromu tedavisi zor bir durumdur. Ancak bu zorluk imkansızlık anlamına gelmez. Modern tıbbın son dönemde sunduğu imkanlarla kapalı tedaviler, ağrı tedavisi yaklaşımları, lazer destekli cerrahi girişimler, mekanik sorunlarda açık ameliyatlarla revizyon girişimleri pek çok hastanın şikayetlerinin geçmesini sağlamaktadır. Yine de bu gurup hastalarda bu tip girişimlerden önce fizik tedavi ve rehabilitasyon programlarının da içinde olduğu konservatif tedavi yaklaşımı cerrahi kararı vermeden önce denenmelidir..

BBCS belirtileri nelerdir?

Başarısız bel cerrahi sendromunda bel ağrısı ve kalçadan bacağa vuran ağrı (siyatalji) ameliyat öncesine göre hiç değişmez veya artar, çok hafif fiziksel aktivite bile ağrılara yol açar, egzersiz toleransı azalır. Gece krampları, ayaklarda ve bacaklarda uyuşma ve karıncalanmalar olur. %10 kadarında idrar yapma problemleri olabilir. Hastaların bir kısmında hafif bir ateş ya da ateş basmaları olabilir.

Ameliyattan hemen sonra hastaların hala ağrısı aynı şiddette veya daha şiddetli devam ediyorsa; ya sinirlere baskı yapan fıtık tamamen alınamamıştır ya da yanlış seviyeden ameliyat yapılmıştır. 6 aydan sonra başlayan ağrıda tekrarlayan fıtık, ameliyattan 1-6 ay sonra başlayan ağrıda araknoidit (omurilik zarlarında iltihap) ve enfeksiyon düşünülmelidir.

Bacak ağrısı ön planda ise fıtık ve omurilik kanalı daralması, bel ağrısı ön planda ise instabilite düşünülür. Tümör veya enfeksiyon durumunda hastada ateş, zayıflama, gece ağrıları gibi belirtiler olur. İnstabiliteyi değerlendirmek için vücuda yük binerken ayakta pozisyonda ve öne/geriye eğilerek yan pozisyonda röntgen çektirilmelidir. Tümör veya enfeksiyon şüphesi olanlarda MR ve BT ve gerekirse sintigrafi çektirilmelidir.

BBCS sebepleri nelerdir?

Operasyon bölgesindeki sinir çevresinde nedbe dokusu oluşumu gibi cerrahiye bağlı değişiklikler, operasyon bölgesindeki diskin yeniden fıtıklaşması, bir başka diskin fıtıklaşarak aynı ya da benzer yakınmalara neden olması, ameliyat öncesi yanlış tanı ve ameliyatın yanlış seviyeye uygulanması ya da biyomekanik dengelere dikkat edilmeksizin cerrahinin uygulanması başarısızlığın sebebi olabilir.

Başarısız bel cerrahi sendromunundan kaçınmak için bel operasyonuna karar verirken hastanın her yönden değerlendirilmesi (ruhsal durum, kas yapısı, kilo, kronik hastalıklar, meslek, fıtık seviyesi/seviyeleri, olayın kronikliliği vs.) gerekir.

BBCS teşhisi nasıl konur?

Üzerinde önemle durulması gereken nokta; hastanın ameliyat öncesi belirtilerinin neler olduğu ve ameliyattan sonraki durumudur. Ameliyat öncesinde yapılan testler de dikkatle değerlendirilir. Operasyondan sonra hastanın şikâyetlerinde bir süre de olsa düzelme olmuş mudur? Yoksa hiçbir değişiklik olmadan aynı şekilde sürmekte midir? Bu konular mutlaka sorgulanır. Hastanın hikâyesi, muayene bulguları, tetkikleri dikkatle değerlendirilir, ardından hastanın neden cerrahi tedaviye yanıt vermediği ve şimdi neler yapılabileceği kararlaştırılır. Ameliyatın başarısızlığa uğramasının nedenine göre, yapılacak tedavi çok çeşitlidir.

BBCS nasıl tedavi edilir?

Her hasta için, ağrının kaynağı dikkatli bir değerlendirme ile belirlenip, doğru tedavi yaklaşımı geliştirilir. Başarısız bel sendromunun tedavisinde epidural enjeksiyonlar yararlı olabilir; eğer varsa, operasyon yerinde sinir çevresinde oluşmuş olan ve sinire baskı uygulayarak şikayetlere yol açan yapışıklıkların eritilmesi amacıyla epidural lizis işlemi uygulanır. Bir başka tedavi yaklaşımı da etki altında olan sinire radyofrekans termokoagülasyon yöntemiyle akım uygulayarak, ağrıyı iletmesinin önlenmesidir. Tedavide tamamlayıcı olarak çeşitli fizik tedavi programları da uygulanır.

Bunların yetersiz kaldığı durumlarda eğer fıtık nüksü, sinir çıkış deliği veya omurilik kanalı daralması, vida-rod kırığı, mekanik aks dengesizlikleri gibi nedenler var ise cerrahi müdahaleler yapılabilir.

Bu müdahaleler kapalı ve lazer destekli dekompresyonlar, epiduroskopi gibi endoskopik yöntemler, endoskopik diskektomi gibi minimal invaziv işlemler olabileceği gibi, majör mekanik sorunlarda açık cerrahi ile patolojiye neden olan tüm unsurlar aynı seansta tedavi edilebilir. Nadiren hastaya 1 den fazla cerrahi işlem gerekebilir (omurgaya önlü arkalı ulaşarak yapılan ameliyatlar gibi)

Bu işlemlerde genellikle hastanın eski operasyon yeri açılır, eski sistem ve tüm kemik ve yumuşak doku ortaya konur, genellikle eski sistem çıkarılır ve sistemin uygulandığı bölgeler kemik sağlamlık açısından kontrol edilir. Bölgede kaynama olup olmadığı, yumuşak dokuda, omurilik etrafında nedbeleşme olup olmadığı tespit edilir, varsa yapışıklıklar ve nedbe dokuları temizlenir. Mekanik aks bozuk ise bunu düzeltmeye yönelik kemik kesileri yapılır, sinir sıkışmaları varsa onu düzeltmeye yönelik kemik traşlama işlemleri yapılır, fıtıklar alınır, omurganın ön kolonuna gerekli destekleme işlemleri yapılır. En sonunda omurgaya yerleştirilecek vida rod kombinasyonu yardımıyla yeni bir tespit işleminin uygulanması ile sabitleme gerçekleştirilmiş olur. Omurların birbirine kaynaması amacı ile ya o bölgeden veya hastanın leğen kemiği bölgesinden alınan lokal kemik dokusu veya banka kemiği, ya da sentetik kemik greftleri kullanılır.

Hastanın erken dönemde ayağa kaldırılması ve fonksiyonel hale getirilmesi büyük önem taşımaktadır.

Not: Başarısız bel cerrahisi geçirmiş olan hastalar yerinde ve uygun müdahale ile çok daha iyi durumlara gelebilmektedirler.